RIVM-onderzoeksrapport minerale oliën

Op 26 juni 2018 publiceerde het RIVM-onderzoeksrapport “Minerale oliën in voedsel; een overzicht van de toxicologische gegevens en een beoordeling van de inname via voedsel in Nederland”. Lees het volledige rapport hier. 



Publiekssamenvatting
Minerale oliën kunnen in gezuiverde vorm bewust aan voedsel worden toegevoegd, of er als verontreiniging in terechtkomen. De laatste jaren is er ophef over ontstaan omdat ze schadelijk voor de gezondheid kunnen zijn. In 2012 oordeelde de European Food Safety Authority (EFSA) dat de inname van minerale oliën via voeding mogelijk zorgwekkend is.

In de discussie is het belangrijk een onderscheid te maken tussen verzadigde koolwaterstoffen (MOSH) en aromatische koolwaterstoffen (MOAH) in minerale oliën, omdat de schadelijke effecten daarvan verschillen. In het beperkte aantal studies dat sinds 2012 over MOSH is verschenen, wordt de zorg van EFSA iets afgezwakt, zo blijkt uit RIVM-onderzoek. Ook zijn volgens berekeningen van het RIVM geen gezondheidseffecten te verwachten als mensen via voedsel aan MOSH worden blootgesteld. Het RIVM wil zich meer op MOAH richten, omdat sommige kankerverwekkend zijn. Het is alleen niet mogelijk om aan te geven of mensen er te veel van binnenkrijgen omdat voor MOAH geen gezondheidskundige norm bestaat. De kankerverwekkende MOAH zitten vooral in ruwe of onvoldoende gezuiverde minerale oliën en in oliën die verhit zijn geweest. Ze zitten niet in alle bronnen van waaruit MOAH in voedsel terecht kunnen komen. Het totale MOAH-gehalte geeft daarom geen informatie over de vraag of de inname van die MOAH schadelijk is. Volgens het RIVM is het zinvol te achterhalen wat de bronnen zijn van waaruit MOAH in voedingsmiddelen terechtkomen. Dan kunnen maatregelen genomen worden om schadelijke bronnen zoveel mogelijk te vermijden. Een voorbeeld van een verontreinigende bron zijn jute zakken die met olie zijn behandeld en waarin cacaobonen worden verpakt.

De bijdrage van een andere verontreinigende bron, kartonnen verpakkingen van gerecycled materiaal, lijkt in Nederland mee te vallen. Droge levensmiddelen zoals rijst, pasta, ontbijtgranen en hagelslag worden hier vaak in verpakt. De inname via deze levensmiddelen blijkt in de innameberekeningen slechts een kleine bijdrage te leveren aan de totale blootstelling aan minerale oliën door voedsel. Maatregelen om de blootstelling vanuit kartonnen verpakkingen te beperken, zullen dus een beperkt effect hebben.

Kamerbrief 26 juni 2018
De minister voor Medische Zorg en Sport, Bruno Bruins heeft het onderzoeksrapport op 26 juni 2018 middels een kamerbrief aan geboden aan de Tweede Kamer. Lees deze brief hier. 

Algemene conclusie op basis van het RIVM onderzoek
Uit een nadere analyse door het RIVM van de wetenschappelijke kennis over minerale oliën blijkt dat de blootstelling voor het minerale olietype MOSH minder schadelijk lijkt. Voor het andere type MOAH is geen nieuwe informatie gevonden en is meer kennis nodig over de bron van MOAH om een inschatting van de schadelijkheid te kunnen maken. De bijdrage van verpakkingspapier en –karton is niet dusdanig groot dat inzet op maatregelen nu prioriteit moet krijgen, de aanpak moet zich richten op alle mogelijke bronnen.

In de komende tijd werken de NVWA en het RIKILT, conform de aanbeveling van de Europese Commissie, verder aan het ontwikkelen van de geschikte analysemethodes en zodra deze beschikbaar zijn wordt er gemeten in producten en verpakkingsmaterialen. Vanwege de complexiteit van dit onderzoek heeft de Europese Commissie de lidstaten meer tijd gegeven om deze onderzoeken uit te voeren (tot 1 oktober 2019). Een discussie over eventuele wettelijke maatregelen zal niet starten, voordat de onderzoeksresultaten van de lidstaten beschikbaar zijn. (…)

Door het RIVM berekende bijdrage van papier en karton aan de blootstelling

Het RIVM heeft een berekening gemaakt van de bijdrage die verpakkingen hebben in de totale blootstelling aan MOSH en MOAH. Hiervoor is gebruik gemaakt van de gegevens van Foodwatch over producten als pasta, rijst, ontbijtgranen en hagelslag en hun verpakkingen van papier of karton. De bijdrage van papier en karton aan de blootstelling aan MOSH en MOAH blijkt maximaal 15% van de totale blootstelling te zijn. Het RIVM concludeert dat maatregelen tegen MOSH en MOAH uit kartonnen verpakkingen daarom een beperkt effect zullen hebben. Gezien de berekende bijdrage van papier en karton is er geen reden de aanpak van papier en karton extra prioriteit te geven.