Papiervezelconvenant scheelt de sector regels én geld

Grondstoffen worden schaarser. De klimaatimpact van ons handelen is alarmerend. Wat te doen? Minder gebruiken en/of kiezen voor grondstoffen met een (duurzaam beheerde) hernieuwbare bron (zoals hout). Slim inzamelen en recyclen van afval helpt eveneens. Nederland is daarin koploper. Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) speelt daarbij een grote rol. Op 1 mei 2015 werden de systeemafspraken voor PRN met vier jaar verlengd in het vijfde Papiervezelconvenant. Ook voor de achterban van Kartoflex biedt PRN voordelen.

Oud papier = waardevolle grondstof 
Recycling van papier en karton zorgt voor een vermindering van de afvalberg, een duurzame inzet van gebruikte materialen, minder gebruik van nieuwe grondstoffen, een reductie van energie- en waterverbruik, de verlaging van de CO₂-uitstoot en betrokkenheid van de samenleving. (Vouw)karton wordt voor een belangrijk deel gemaakt van gerecyclede vezels uit oud papier en karton. Maar liefst 82% van het in Nederland gemaakte nieuwe papier en karton heeft oud papier als grondstof. Inzameling daarvan is van groot belang. Bij particuliere huishoudens is die inzameling primair de verantwoordelijkheid van gemeenten. Doorgaans is het een lucratieve bezigheid. Oud papier is geld waard. De prijs wordt bepaald door vraag en aanbod. Een fors deel van ons ingezameld oud papier wordt geëxporteerd. Dat zorgt mede voor hogere oud papierprijzen. Is de prijs van oud papier te laag, dan kan de inzameling in gevaar komen. De opbrengstprijs dekt de kosten van inzameling dan niet (voldoende). Milieu, vele bedrijfstakken en gemeenten zouden hier schade van ondervinden.

PRN
Dit gevaar werd in 1998 al erkend. Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) werd opgericht: een collectieve uitvoeringsorganisatie. Door samenwerking met gemeenten ontstaat een privaat-publiek inzamel- en herverwerkingssysteem van papier en karton. De taken van PRN liggen vast in Papiervezelconvenanten die worden afgesloten tussen PRN en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Doel: de inzameling en het hergebruik van oud papier stimuleren en continu, onder alle omstandigheden, op een zo hoog mogelijk niveau houden. De hele keten van papier- en kartongebruikers is verenigd in PRN en heeft (bestuurlijke) verantwoordelijkheid voor het functioneren van het systeem. Kartoflex is vertegenwoordigd in PRN, ook al vallen verpakkingen sinds 2006 onder een wettelijke producentenverantwoordelijkheid. Op basis van specifieke wetgeving betalen de partijen die de door Kartoflex-leden geleverde verpakkingen vullen, een permanente afvalbeheerbijdrage. De Kartoflex-leden vallen niet onder het zelfregulering-inzamelsysteem van PRN. Wat betekenen PRN en het Papiervezelconvenant voor Kartoflex?

Papier en karton in Nederland
Jaarlijks wordt bijna 2800 kiloton nieuw papier en karton op de Nederlandse markt gebracht. Circa 1200 kiloton bestaat uit verpakkingen, rond de 1600 kiloton behelst niet-verpakkingen. Ieder jaar wordt 2350 kiloton oud papier en karton ingezameld en gerecycled (85%). Daarvan is 40% afkomstig van particuliere huishoudens. De overige 60% komt van kantoren, winkels, diensten en industrie. PRN verzorgt maandelijks een monitoring van de ingezamelde tonnen oud papier (waaronder verpakkingen van karton) bij 365 aangesloten gemeenten en 75 oud papierondernemingen. PRN rapporteert de resultaten van deze monitoring jaarlijks aan het ministerie van Infrastructuur & Milieu. Dit is van belang voor Kartoflex-leden.

Hoe werkt het PRN-inzamelsysteem?

Het PRN-inzamelsysteem ziet specifiek toe op de oud papierstroom uit particuliere huishoudens. Deze stroom bestaat voor 77% uit niet-verpakkingen en voor 23% uit verpakkingen van papier en karton. Voor het PRN-inzamelsysteem zijn de bedrijven die als eerste nieuw papier en/of karton (inclusief kant-en-klare producten van papier en/of karton) in de categorie niet-verpakkingen op de Nederlandse markt brengen van belang. Zij worden elk kwartaal gemonitord. PRN rapporteert ook deze resultaten aan het ministerie van Infrastructuur & Milieu.

Het Papiervezelconvenant bevat afspraken over de mate van vervuiling van het oud papier en biedt de gemeenten een afzetgarantievergoeding voor oud papier. Die vergoeding bedraagt maximaal 25 euro voor een ton oud papier. Komt de internationale marktprijs van oudpapier beneden de som van die 25 euro en de verwerkingskosten van de oud papierondernemingen, dan is sprake van een deficit. De bij PRN aangesloten gemeenten krijgen dan het verschil tussen deze som en de internationale marktprijs vergoed. De betaling daarvan vindt plaats vanuit een fonds dat wordt gevuld door ketenpartijen die papieren en kartonnen producten – niet zijnde verpakkingen – op de markt brengen (zoals uitgevers en drukkers). Zij vullen het fonds als dat door marktomstandigheden nodig is (bij een deficit en dus niet permanent). Naast het fonds heeft de Nederlandse papier- en kartonindustrie met PRN afgesproken dat zij in tijden van permanente lage internationale marktprijzen voor oud papier (en de daarbij in te calculeren overschotten), het ingezamelde oud papier uit huishoudens en bedrijven zal afnemen.

Zowel afname als afzet zijn dus door het systeem geborgd. De laatste keer dat het fonds van PRN voor een deficit geopend werd, was in 2009. Uit het fonds wordt naast het deficit ook het bureau van PRN (3 FTE) bekostigd. Voor die systeemkosten wordt eenmaal per convenantperiode een heffing gedaan, wederom bij de ketenpartijen die papieren en kartonnen producten – niet zijnde verpakkingen – op de markt brengen.

Voordelen PRN
Het zelfregulerende PRN-systeem biedt grote voordelen. Het zorgt voor een geordend proces van productie, verwerking en recycling van papier en karton. En natuurlijk kostenvoordelen. Met name voor de niet-verpakkingssector. Een permanente afvalbeheerbijdrage blijft deze sector bespaard met PRN. Deze zou deze sector jaarlijks ruim 30 miljoen euro extra kosten. De heffing bij de uitgevers/drukkers blijft eveneens op een relatief laag niveau door de afnameverplichting van de industrie. Voorts zorgt PRN voor beperkte administratieve lasten, maatschappelijke bewustwording (scheidingwijzers, media-aandacht, sponsoring van het lespakket Papier&Karton van Papierenkarton.nl), gedegen cijfermateriaal en betrokkenheid van en samenwerking binnen de keten. Een voorbeeld van dat laatste is de politieke lobby die PRN verricht.

Lobby
PRN, oud papierondernemingen, de papierindustrie en Papierenkarton.nl voerden onlangs nog een sterke lobby tegen de gecombineerde inzameling van drankenkartons bij het oud papier. Drankenkartons vervuilen de oud papierstroom. Gevolg: continue waardevermindering van huishoudelijk oud papier en dus eerder een deficit met heffing voor het PRN-fonds. Een lobby ten bate van de hele papier- en kartonketen. Gezien de (meer indirecte) belangen is PRN daarmee ook voor Kartoflex-leden van belang.

Nieuw convenant
De VNG en PRN hebben onlangs, op 1 mei 2015 om precies te zijn, een nieuw Papiervezelconvenant gesloten. Dit convenant treedt met terugwerkende kracht in werking van 1 januari 2015 tot 31 december 2018. Het is het vijfde achtereenvolgende Papiervezelconvenant. Deze solide vorm van samenwerking heeft als resultaat dat Nederland al jaren in de wereldtop staat op het vlak van papierrecycling.